De kersverse staatssecretaris voor buitenlandse zaken, Olivier Chastel, heeft zijn diplomatieke vuurdoop ondergaan. Hij nam in het Sloveense congrescentrum van Brdo pri Kranju deel aan zijn eerste informele vergadering van ministers van buitenlandse zaken van de Europese Unie.
Op het programma stonden het vredesproces in het Midden-Oosten en de houding van Libanon, Syrië en Iran, de relaties EU-Rusland, de situatie in de Balkan en het respecteren van de mensenrechten in Tibet door China. Bij dat laatste hoort onvermijdelijk de vraag naar eventuele sancties tegen dit grote land door bijvoorbeeld de volgende Olympische Spelen te boycotten.
Olivier Chastel verving de Belgische minister van buitenlandse zaken, Karel De Gucht in Brdo waar het Sloveense EU-voorzitterschap de vergadering organiseerde. Hij verklaarde een beetje teleurgesteld te zijn door de zwakke Europese houding tijdens deze vergadering.
“Als we uiteindelijk dan toch een uitgebreide discussie over dit onderwerp hebben gehad en een tekst hebben kunnen goedkeuren dan is dat dankzij Bernard Kouchner, de Franse minister van buitenlandse zaken. We kunnen een beetje teleurgesteld zijn over de manier waarop het onderwerp aan bod is gekomen maar het belangrijkste was om een akkoord te vinden over een unanieme houding en de bereidheid van de 27 om de mensenrechten te verdedigen te herbevestigen en om te tonen dat we aandachtig volgen wat er in Tibet gebeurt”, verklaarde Olivier Chastel in een interview met La Libre Belgique.”
Olivier Chastel vertrouwde de krant ook toe hoe hij dit stukje realpolitik heeft ervaren:
“Persoonlijk ben ik een beetje teleurgesteld, wat misschien wel wat naïef is. Je begint eraan vol ambitie en dromen…De eerste versie van de tekst, die was opgesteld door Bernard Kouchner, maakte vermelding van de Olympische Spelen. Er werd niet gesproken over een boycot maar er werd gesteld dat de 27 politieke aandacht zouden blijven schenken aan wat er zich in China afspeelt in de context van de Olympische Spelen. Dat liet nog enige ruimte voor twijfel. Ik was voorstander van deze versie maar zowel de landen, die zoals Polen de openingsceremonie wilden boycotten, als de anderen wilden sport en de politieke aspecten van het verdedigen van de mensenrechten niet mengen. Dus hebben we de referentie naar de spelen moeten verwijderen. Kouchner zei me dat we het risico liepen geen tekst te hebben als ik het debat zou heropenen. Dat zou een ramp geweest zijn want de hele wereld wacht op de Europese houding over Tibet. Zonder het Olympische element werd de voorgestelde tekst echter nogal neutraal. Op voorstel van de Britten hebben we dan vermelding gemaakt van het feit dat China altijd verklaard heeft het debat met de Dalai Lama aan te gaan als hij het geweld en de onafhankelijkheid van Tibet afzwoer. Wat hij onlangs publiekelijk herhaald heeft. Voortbouwend op deze houding zou één van ons – ik heb ervoor gepleit dat dit Javier Solana (de Hoge vertegenwoordiger van het buitenlands beleid) zou zijn – met de partijen kunnen spreken, de Dalai Lama ontvangen en met de Chinezen spreken met één stem.”
En hij voegde er nog aan toe:
“Ik heb er mij bij moeten neerleggen: het was dat of niets. De eensgezindheid van de zevenentwintig kon niet verder gaan dan deze kleinste gemene deler. Je kan je gefrustreerd voelen. Misschien was ik vertrokken met wat overtrokken verwachtingen: waarom zouden de zevenentwintig zich niet engageren om in de komende maanden na te denken over een gemeenschappelijk houding over de politieke aanwezigheid van onze leiders tijdens de protocollaire ceremoniën van de spelen? Maar ik voelde direct dat dit niet in de handen lag van de ministers van buitenlandse zaken. Dat zal een individuele beslissing zijn en op het hoogste niveau.”
We stippen aan dat de informele vergaderingen van het ‘Gymnich’-type, zoals deze in Brdo waaraan Olivier Chastel heeft deelgenomen, niet bedoeld zijn om beslissingen te nemen.
Zij ontlenen hun naam aan het Schloss Gymnich, het Duitse kasteel in Rijnland-Westfalen, waar de eerste dergelijke vergadering werd gehouden in 1974. Deze «Gymnichs» laten de chefs van de Europese diplomatie toe om vrijuit en op informele wijze de belangrijke onderwerpen uit de actualiteit te bespreken.
Door hun informele karakter worden er tijdens deze ontmoetingen van de leden van de «Raad Algemene Zaken en Buitenlandse Betrekkingen» van de EU geen besluiten over officiële verklaringen aangenomen. Ze banen wel vaak de weg voor gemeenschappelijk houdingen van de Unie.
Voor Olivier Chastel was het een verrijkende ervaring.
“Qua opleiding is dit zonder twijfel beter dan zes maanden theorie over de internationale diplomatie. Het wordt je duidelijk… dat sommige grote landen… er geen belang bij hebben dat we China kwetsen”, verklaarde Chastel aan BelRTL.